Thì

         Từ xưa đến nay, đạo giao tế ở đời là có qua có lại. Dân gian ta cũng có câu: Có đi có lại mới toại lòng nhau là như vậy. Chẳng một mối quan hệ tốt đẹp, bền vững nào mà chỉ có quan hệ một chiều cả. Nếu mình hay giúp đỡ ai đó, thì tất nhiên khi cần người đó cũng lên giúp đáp lại. Đó là một lẽ đương nhiên. Nếu mình hay được ai đó mời ăn cơm. Thì ắt có ngày mình cũng cần người đó ăn cơm thì mối quan hệ mới bền vững lâu dài được.

            Các cụ ta xưa có câu “ của biếu là của lo, của cho là của nợ” cũng là theo ý đó. Một người không thể tự dưng biếu mình quà cáp được, mà người đó đang có ý nhờ cậy ta. Nếu là thứ người ta cho, một là ta phải có ngày trả lại họ thứ khác tương xứng. Hai là thứ đó chỉ là thứ “ của nợ” chẳng được tích sự gì, có khi còn mệt người hơn vì nhận chúng về. Người mà không lường trước được những mưu lược của người khác ở đời với mình. Người đó có ngày phải chịu đựng những hậu quả đắng cay. Ở đời, há miệng mắc quai, miếng ăn là miếng nhục. Không cứ quan to, quan nhỏ. Không kể người tốt, người xấu. Khi sập bẫy mắc quai rồi thì ôi thôi là bách nhục. Muốn nói ra cũng không nói được. Và tự dưng biến thành con bò bị dắt mũi của kẻ gài bẫy.

            Chính vì thế, trong giao tế xã giao bạn bè ta cần hết sức thận trọng. Không nên kết giao bừa bãi. Không nhận quà cáp, lợi ích từ họ mà không có phương án đáp trả. Cần hiểu rõ người khác trước khi giao lưu, kết bạn, hẹn hò. Bạn bè ít nhưng có chất lượng. Sống trong xã hội cần hết sức thận trọng. Vì lòng người hiểm ác khó lường. Có được người bạn lương thiện, tốt bụng nào thì cần tuyệt đối trân trọng. Ở đời không có gì là cho không, biếu không cả. Chẳng một mối quan hệ nào bền vững nếu nó chỉ diễn ra một chiều cả. Chính ta khi giao lưu kết bạn cũng cần lưu tâm đến những mối quan hệ cả hai chiều. Chẳng thể chấp nhận một mối quan hệ mà chỉ có ta cho đi. Vì một mối quan hệ như thế rất giống một mối quan hệ lợi dụng và bị lợi dụng! Thế mới biết trong giao tế, nguyên tắc “ tương đương” từ nghìn đời nay vẫn đúng. Đừng có mơ về sự đột biến, nếu mình không tốt với người thì cũng đừng đòi hỏi người tốt với ta.

                                                   Tác giả: Phạm Thị Hợi